laatst bewerkt (y.m.d): 2010.12.20
Andricus-galsoorten: Ramshoorngal
 

Andricus-galsoorten

Andricus galsoorten worden veroorzaakt door Galwespen. De meeste soorten galwesp binnen het andricus-geslacht hebben twee generaties, en kennen waardwisseling (dus veroorzaken ook twee soorten gallen).
Bij generatiewisseling ontstaat afwisselend een agame generatie (♀♀) en een bigame generatie (♀♂).
Die wisseling van waard(-plant) bij de Andricus-soorten kan zijn dezelfde soort eik op een andere plek, of een ander soort eik.

Andricus (gal-)soorten op deze site: Andricus index 		 
  Gal maker:   Andricus aries [Giraud, 1859]
[Oud.]: Cynips aries [Giraud 1859]		  
  Op/On:   Quercus sp.
( Quercus robur L )		  
  ramshoorngal op eik, andricus aries, ramshorn gall  

Ramshoorngalwesp

Waardplant: zomereik, jong,
Plek: eindknop, zijknop,
Type: hoorntje,
Verwekker: galwesp,
Foto's: Park Spoorzicht, Diemen
Data: 27/05/03 - 02/11/03 		 
 
De galwesp van de Ramshoorngal was tot 2003 onbekend voor Nederland.
De Ramshoorngal (♀♀) lijkt een beetje op een kromgebogen hoorn, en aries betekent soms 'ram'. Vandaar de naam. In het Duits heet hij Bockshorngalle, in het Engels Ramshorn gall, in het Italiaans "Galla a cornetto".

De Ramshoorngal werd tot 1998 niet in Noord-West Europa aangetroffen. Maar de soort was al voor de oorlog bekend vanuit de Balkan.
In Hongarije is de soort algemeen. Sinds 1990 kwam de soort voor in de voormalige DDR, en sinds 1998 is de soort in opmars in Groot-Brittannie. De soort is in die landen gevonden op Zomereik (Q. robur), Wintereik (Q. petraea) en Zachtharige eik (Q. pubescens).

Van de Ramshoorngal was onbekend of er twee generaties galwespen zijn, en of zij aan waardwisseling doen. Onderzoek (Bellido et al. 2003: p. 173, p. 184) wijst uit dat er twee generaties zijn, en dat de bigame (♀♂) generatie voorkomt op Moseik (Q. cerri). Citaat: "(...) experimentell konnte Walker (2001) aber eine Sexualgeneration an kleinen Knospengallen von Zerreiche nachweisen. (cit. Bellido et al. 2003: 184)."

Op Spoorzicht komt de gal voor van 2003 t/m 2023. De eerste galwespen arriveren in april, hangen vanaf mei als gal aan de boom en vliegen uit in augustus/september. Deze gallen worden dan donkerbruin, maar vallen niet af. Begin oktober hangen nieuwe gallen herkenbaar, vers en groen aan dezelfde boom met dezelfde galvorm.

De gal is een paar jaar later in het Diemerbos aangetroffen. Het pootgoed van de zomereiken uit dat bos is afkomstig uit de Balkan (volgens een woordvoerder van SBB-Urecht), en quarantaine regels binnen de EEG zijn kennelijk afgeschaft.

Tal van nieuwe insecten in Nederland zijn hier niet gekomen vanwege klimaatopwarming, maar vanwege pootgoed-import vanuit de andere kant van de Alpen. Uit zichzelf hebben deze 2,2 mm kleine dieren de bergkammen niet kunnen over steken.
Een longitudinaal onderzoek van Klaus Hellrigl, e.a., gepubliceerd in 2008, versterkt dat idee. Bepaalde Andricus-soorten dringen pas door in Zuid-Tirol, sinds de import van eik-pootgoed uit het zuiden.

In KNNV-blad Natura 2004/3 verscheen over deze vondst een artikel, van J. Bijkerk en J.W. Wertwijn met daarbij foto's van de opgekweekte en geprepareerde galwespen Andricus aries, gevonden in Park Spoorzicht in 2003.

Klaus Hellrigl, Faunistik der Gallwespen von Sdtirol-Trentino (Hymenoptera: Cynipoidea), forest observer, 4, 2008, 3 - 248.

Bellido D., Ros-Farr P., Melika G., Pujade-Villar J., Review of the asexual forms of the Andricus kollari species-group (Hymenoptera: Cynipidae, Cynipini), Folia Entomologica Hungarica, 64, 2003, 171-222.

 
ramshoorngal op eik, ramshorn gall on oak, andricus aries, met vraat opengeknaagd ramshoorngal op eik, ramshorn gall on oak, andricus aries juli ramshoorngal op eik, ramshorn gall on oak, Andricus aries augustus
ramshoorngal op eik, ramshorn gall on oak, Andricus aries veel vormvariatie ramshoorngal op eik, ramshorn gall on oak, andricus aries november ramshoorngal op eik, ramshorn gall on oak, Andricus aries december
Insect in de collectie van W. Hogenes, insect gedetermineerd door Willem N. Ellis
Foto boven: 2,2 mm grote galwesp (NEV)
Foto rechts:
Ramshoorngal, Spoorzicht Diemen
16 juni 2007
 
De eerste serieuze gallenlessen (2002/2003) kreeg ik van Dr. Willem N. Ellis.

Les 1: Breng een onbekende gal nooit naar het Nationaal Herbarium.

Les 2: Broedt een gal uit, of laat dat doen door een vakman of vakvrouw.

Les 3: Determineer de levende have of laat dat doen door iemand die het kan.

Les 4: Publiceer zelf de vondst van de gal. De determinator publiceert de vondst van de inhoud. 		 


Lexicon:
WTNLENDEFR
 Generatiewisselinggeneration alternationGenerationswechsel 
 Waardplekwisselinghost location changeWirtplatzwechsel 
 Waardwisselinghost changeWirtswechsel 
InquilinekoekoeksjonginquilineEinmieterInquiline
Quercus canariensis W.,
Syn.: Quercus faginea Lam.		Canarische eikAlgerian oak,
Mediterranean oak		Algerische EicheChne des Canaries,
Chne de Mirbeck
Quercus cerris L.MoseikTurkey oakZerreicheChne cevelu,
Doucier
Quercus ilex L.Steeneikevergreen oak,
holm oak		Steineiche,
Grneiche		Chne vert,
Chne yeuse
Quercus robur L.Zomereikpedunculate oak,
English oak		StieleicheChne pdoncul
Quercus petraea M. (Li.)Wintereiksessile oak,
durmast oak		Steineiche,
Traubeneiche		Chne rouvre,
Chne sessile
Quercus pontica K.KPontische eikArmenian oak,
Pontic oak		Armenische Eiche,
Pontischee Eiche		Chne d'Armnie
Chne du Pont(in)
Quercus pubescens W.Zachtharige eikpubescent oak,
white oak		Eichenhain,
Flaumeiche		Chne pubescent,
Chne blanc
Quercus pyrenaica W.Bergeik ,
Pyrenese eik		Pyrenean oakSpanische Eiche,
Pyrenen Eiche		Chne tauzin,
Chne doux
Quercus suber L.Kurkeikcork oakKorkeicheCorcier
 
Vorige scherm